Geri Dönüşemeyen Atıklar
20 Ocak 2020
Ülkemizde Sıfır atık bilincinin yaygınlaşması ile birlikte birçok kurum ve kuruluşa sıfır atık kutuları yerleştirilmektedir. Bu kutuların üzerindeki ifadelere göre atıkları ayrı ayrı tasnif ederek atıldığında geri dönüşüme gittiği düşünülmektedir. Bazen bu kutulara atılan geri dönüşebilir olduğu düşünülen atıklar üzerindeki veya içerisindeki bazı kirlilikler vb. durumlardan dolayı diğer atıkların da geri dönüşebilirliğini olumsuz etkilemektedir. Bazı geri dönüştürebilir atıklar ise içerisinde kalan toksik maddeler sebebiyle ayırma tesisi çalışanlarının sağlığını olumsuz etkileyebilmektedir.
Atıkları geri dönüşüm kutularına ulaştırmak kadar, o atıkların temiz ve geri dönüştürülebilir olması da önemlidir. Atıkları kutulara atarken içinin boş, temiz ve yağ ile kirlenmemiş olması geri dönüşüme katkı sağlayacaktır.
GERİ DÖNÜŞÜMCÜLERİN TESİSLERİNE GELMESİNİ İSTEMEDİĞİ ATIKLAR
Çikolata, şeker ve yağ bulaşmış plastik ambalajalar
Çikolata, cips gibi gıdalar çok sık tüketilmekte ve ufak ambalajları üzerinde geri dönüşüm işareti yer aldığı için geri dönüşüm kutularına atılmaktadır. Bu tarz atıklar üzerindeki kirliliği diğer ambalajlara da bulaştırmakta ve geri dönüşüm için birçok atığın yıkamaya gitmesine sebep olmaktadır. Ufak ve geri dönüşümü zor olan bu atıkların kullanımının azaltılması veya temiz olarak bu kutulara atılması gerekmektedir.
Bu şekilde atılan atıkları yıkamak için çok ciddi miktarda su kullanılmaktadır. Ayrıca Türkiye’de çikolata ve cips ambalajlarının geri dönüşümünü yapan firma sayısı çok azdır. Bu firmaların birçoğu üretim artığı olan yanlış baskılı ürünleri almaktadır. Kullanılmış ve içi çikolatalı ürünlerin büyük çoğunluğu çöp depolama veya çimento tesislerine gönderilmektedir. Kirlettiği diğer değerlendirilebilir atıklara verdiği zararlar ise su kirliliği ve karbon emisyon salınımına sebep olmaktadır.
Kahve, kola ve çay için kullanılan karton bardaklar
Tek kullanımlık karton bardaklar içerisinde ince bir plastik ile kaplıdır. Bu plastik kartondan tam olarak ayrılamaması sebebiyle geri dönüşümde istenmeyen bir atık türüne dönüşmektedir. Karton bardaklar geri dönüşüme kabul edilmediği için büyük oranda çöp depolama sahalarına gitmektedir. Karton ve plastik tek kullanımlık atıklar yerine çok kullanımlık alternatifler kullanılmalıdır. Türkiye’de toplama ayırma tesisleri aranarak kullanılmış karton bardaklar var değerlendirmek ister misiniz diye sorulduğunda sadece kullanılmamışları aldıklarını ifade etmektedirler. Üretim artığı olan kağıt bardak fireleri ise yurt dışındaki fabrikalara ihraç edilmektedir.
Mendil, peçete, bebek bezi ve ıslak mendil atıkları
Mendil ve Peçete atıkları genellikle üzerinde yağ, ve insan atıkları ile kirlenmiş olarak toplanmaktadır. Bu atıkların üzerindeki kirlilikler geri dönüşüm sürecinde diğer temiz kağıt atıklara da bulaşarak geri dönüşüm sürecini olumsuz etkilemekte ve proses sularında kirliliğe sebep olmaktadır. Bu tarz atıkların öncelikle kullanılmaması tercih edilmelidir. Kullanılan atıkların ise çöp depolama veya yakma tesislerine gönderilmesi gerekmektedir.
Islak mendiller ve çocuk bezleri ise yapısı gereği hiçbir şekilde geri dönüşememektedir. Depolama sahalarında bile bu atıklar sebebiyle işletme problemleri yaşanmaktadır. Bu atıklar çok sık olarak geri dönüşüm kutularına atılmaktadır. Dünya’da bazı ülkeler bebek bezi vb. atıkları ayrı toplayarak yakma tesislerinde enerjiye dönüştürmektedir.
İtalya’da bazı bölgelerde bebek bezi geri dönüşümü için ayrı toplama sistemleri oluşturulmuştur. Toplanan bebek bezlerinden plastik ve selüloz geri kazanımı sağlanmaktadır. Bu konuda da piyasaya süren yükümlülüğü getirilerek bebek bezi üreticileri geri dönüşümü sağlamakla yükümlü olmalıdır.
Sigara İzmaritleri
Sigara İzmaritleri dünyada yolda yürürken en çok karşılaşılan atıkların başında gelmektedir. Bu konuda kirleten öder prensibi kapsamında sigara üreticilerinin bir sorumluluğu olmaması şaşırtıcıdır. Sigaranın dış kartonu ve poşeti için yükümlülükleri oluşmasına rağmen sigarayı tüketmeye yarayan izmarit kısmı için hiçbir yükümlülüğün olmaması kirleten öder prensibi ile ters düşmektedir.
Brasilia üniversitesinde yapılan bir çalışmada ayrı toplanan izmarit atıklarından 25 tanesi ile 1 sayfa kağıt üretimi sağlanmıştır. Her ne kadar geri dönüşüm için bir umut olsa da bu süreçte oluşan atık
suyun ihtiva ettiği kirlilik de çok önemlidir. Yaşam döngüsü analizi kapsamında bir ürünün ortaya çıkması sürecinde oluşturduğu kirliliğinde hesaplanması büyük önem taşımaktadır.
Birçok atığın geri dönüşemez olduğu düşünülmekte ve bu atıklar yakma veya deponi tesislerine gönderilmektedir. Ancak gelişen teknoloji ve çevresel duyarlılığın artması ile bebek bezleri, karton bardaklar gibi atıkların geri dönüşümü mümkün olabilmektedir. Bu bağlamda önemli olan kısım bu geri dönüşüm sürecinin yaşam döngü analizinin yapılması ve fayda-zarar oranının hesaplanması gerekmektedir.
Geri dönüşemeyen atıkları geri dönüşüm kutularına atılmadığında,
-Geri dönüşüm tesislerindeki işletme problemlerini azalır.
– Diğer dönüşebilen malzemelerde ekonomik değer kaybı oluşmaz.
– Atıklar üzerindeki kirlilik azalması sebebiyle prosesdüreleri kısalır ve doğal kaynaklar daha az tüketilir.
– Geri dönüşüm kutularının boşatılma sıklığı azalır.
Eğer elinizdeki atığın geri dönüşüp dönüşmeyeceği konusunda emin değilseniz o atıkları geri dönüşemeyen atık kutularına atmanız çevre için daha faydalı olacaktır.
