TEKSTİL ÜRÜNLERİNDE EPR UYGULAMALARI YAYGINLAŞIYOR

30 Eylül 2025

Dünyanın dört bir yanındaki politika yapıcılar, tekstil ürünleri için genişletilmiş üretici sorumluluğu programlarını benimseyerek, markaların ve üreticilerin kullanım ömrünü tamamlamış giysi ve kumaşların yönetim maliyetlerinden adil bir pay almasını sağlıyor.

Kullanılmış tekstil endüstrisi, döngüselliği ilerletmeyi amaçlayan son politika anlaşmaları ve stratejik girişimlerin etkisiyle önemli bir dönüşümün eşiğinde. Avrupa Birliği (AB), üye ülkeler arasında uyumlaştırılmış genişletilmiş üretici sorumluluğu (EPR) düzenlemelerini uygulamak için geçici bir anlaşmaya vararak tekstil atıklarının yönetiminde önemli bir değişime işaret etti. Bu arada Birleşik Krallık, tekstil ürünlerine öncelik vermesi beklenen bir Döngüsel Ekonomi Görev Gücü kurdu. 19 Şubat’ta AB Konseyi ve Parlamentosu, üreticilerin toplama, ayırma ve geri dönüşümü finanse etmelerini gerektiren tekstil atıklarını azaltmaya yönelik bağlayıcı hedefler üzerinde geçici olarak anlaşmaya vardı. Mevzuat özellikle hızlı moda sektörüne vurgu yapmakta. EPR’nin AB üye ülkeleri arasında uyumlaştırılması, tekstil atık yönetimine tutarlı bir yaklaşım sağlayarak birleşik bir çerçeve oluşturmayı amaçlamakta. Üreticiler, ürünlerinin çevresel performansına bağlı olarak eko-modüle edilmiş ücretlerle karşı karşıya kalacak ve sürdürülebilir tasarım ve geri dönüştürülebilirliği teşvik edecekler. Ayrıca direktif, tekstil atıklarının yeniden kullanım kisvesi altında ihraç edilmesini sınırlandırmayı ve hem AB içinde hem de dışında yüksek çevre standartlarına uyulmasını sağlamayı amaçlamakta.

KALİFORNİYA HAYALLERİ

Avrupa’nın ötesinde, birçok bölge tekstil için EPR programlarını benimseyerek sektörde sürdürülebilir uygulamalara doğru küresel bir değişimin sinyallerini veriyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde Kaliforniya, 2024 Sorumlu Tekstil Geri Kazanım Yasası’nı yürürlüğe koyarak öncü bir adım attı. Eylül 2024’te yasalaşan bu mevzuat, tekstil ürünleri için ülkenin ilk zorunlu EPR programını oluşturuyor. Üreticiler, markalar, perakendeciler ve distribütörler, hazır giyim ve belirli tekstil ürünlerinin geri dönüşümünü ve yeniden kullanımını yönetmek için bir yönetim programına katılmalıdır. Tam uygulamanın Temmuz 2028’e kadar gerçekleşmesi bekleniyor. Şili de tekstil ürünleri için EPR’yi uygulama yolunda ilerliyor. Ülke 2016 yılında başlangıçta altı ürün kategorisini kapsayan bir yasa çıkarmıştı. Bu yıl başlaması planlanan düzenleyici süreç ve 2029 yılına kadar öngörülen hedefler ile tekstili de kapsayacak şekilde planlar devam etmekte. Bu gelişmeler, tekstil ürünlerinin yeniden kullanımını ve geri dönüşümünü destekleyen politikaların benimsenmesine yönelik açık bir küresel eğilimi yansıtmakta. Daha fazla bölge EPR programlarını uyguladıkça, tekstil endüstrisi ürün tasarımı ve atık yönetiminde yenilik yapmaya teşvik edilmekte ve dünya çapında daha sürdürülebilir ve döngüsel bir ekonomi teşvik edilmekte. AB Ortak Araştırma Merkezi (JRC), tekstiller için net atık sonu kriterleri oluşturmak üzere paydaşlarla birlikte çalışmaya devam ediyor. AB’nin tekstil ürünlerine yönelik Atık Sonu Kriterlerine ilişkin sektör temsilcileri, politika yapıcılar ve çevre örgütlerini bir araya getirdi. Açık, yasal olarak tanımlanmış atık sonu kriterleri, geri dönüşüm altyapısına yatırımı teşvik edecek, düzenleyici kesinlik sağlayacak ve ikincil tekstil pazarlarına olan güveni artıracak.

BİRLEŞİK KRALLIK DÖNGÜSELLİĞİ

Kasım 2024’te Birleşik Krallık Hükümeti, İngiltere için döngüsel bir ekonomi stratejisi geliştirmekle görevli bağımsız bir danışma grubu olan Döngüsel Ekonomi Görev Gücü’nü başlattı. Tekstil endüstrisi, tekstilin bu çerçevede öncelikli bir malzeme olarak belirlenmesini bekliyor. Birleşik Krallık Tekstil Geri Dönüşüm Derneği, döngüsel iş modellerini kolaylaştırmak için EPR uygulaması, ürün tasarım standartları ve zorunlu geri dönüştürülmüş içerik konusunda destek veriyor. İlerlemeye rağmen, tamamen döngüsel bir tekstil ekonomisine geçişte ise zorluklar devam etmekte. Yapılması gerekenler ise şu şekilde sıralanıyor…

– Altyapı Geliştirme: Toplama, ayırma ve geri dönüşüm tesislerine daha fazlayatırım yapılması gerekmekte. – Teknolojik yenilik: İkincil tekstillerin kalitesini ve ekonomik uygulanabilirliğini artırmak için gelişmiş geri dönüşüm çözümleri yaygınlaştırılmalı. – Tüketici katılımı: Sürdürülebilir tekstil tüketimi ve bertaraf uygulamalarına yönelik kamu bilinci ve katılımının güçlendirilmesi gerekmekte. Sektör, sürdürülebilir ve döngüsel bir geleceğin temelini atan politika gelişmeleriyle kritik bir dönemeçte. Bu girişimlerin etkinliği, tüm paydaşların sektör içinde sistemik değişimi yönlendirmeye yönelik kolektif kararlılığına bağlı olacak.