Toplama Ayırma Tesislerinin Belediyelere Ödedikleri İhale Bedelleri Katma Değer Vergisine Tabi Midir?

I-GİRİŞ

Toplama Ayırma Tesisleri, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında ilçe belediyeler ile anlaşma yapmakta. Anlaşmalar, ihaleler istisnalar dışında 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 45’inci maddesi gereğince açık artırma usulü yapılmakta. İhaleyi kazanan Toplama Ayırma Tesisleri, belediyenin mücavir alanı sınırları içerindeki ambalaj atıklarının, (cam, metal, plastik, kağıt, karton vb.) lisanslı tesisler tarafından geri dönüştürülmesi amacıyla evsel atıklardan ayrı toplanması işini yüklenmiş oluyor.

Bu makalede belediyeden alınan bu işe mukabil ödenen ihale bedelinin Katma Değer Vergisi açısından değerlendirilmesi yapılacaktır.

II-KDV KANUNU AÇISINDAN BELEDİYELERE ÖDENEN İHALE BEDELLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

3065 sayılı KDV Kanunu 1984 yılından beri hayatın içinde bulunan bir dolaylı vergi türüdür. Dolaylı vergi kişilerin gelir ve kazançlarına göre değil, dolaylı yollardan alınan vergilerdir. Dolaylı vergiler mal veya hizmet satın alınırken anında ödendiği için verginin ödenmesi basit ve maliyeti çok azdır.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun konu ile ilgili bazı maddelerinden kısaca bahsetmek gerekirse;

– 1/1 inci maddesinde; ticari, sınaî, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu,

– 1/3-f maddesinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin KDV’ye tabi olduğu,

– 4/1 inci maddesinde; hizmetin, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olduğu; bu işlemlerin ise, bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebileceği,

– 17/4-g maddesinde; metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt, cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının tesliminin KDV’den istisna olduğu,

– 18/1’inci maddesinde; vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanların, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, belirtecekleri işlem türleri için vergiye tabi tutulmalarını talep edebilecekleri, bu talebin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinden sonra ifa edilen işlemlerin tamamını kapsamasının şart olduğu; şu kadar ki, mükellefiyetin devam etmekte olan işlemlere şümulünün bulunmadığı, kanuni dayanak noktaları olarak sıralanmıştır.

Söz konusu ödenen ihale bedellerinin KDV Kanunu açısından bir mal veya teslim söz konusu olmadığı için, KDV konusuna girmediği gibi düşünceler hasıl olabilir. Çünkü ödenen bedel bir mal veya hizmet teslimi değildir. Kanunda ve ikincil mevzuatta bulunmayan konularda vergi mükellefleri Hazine ve Maliye Bakanlığından görüş istemektedir. Konu ile ilgili iki görüş aşağıdaki gibidir;

“Ancak belediye ile yapılan sözleşme bir hak kiralama sözleşmesidir.”2 ifadelerine yer vermiş ve kanunun 1/3-f maddesine göre KDV’ye tabii tutmuştur. Yapılan, sözleşme ile belirli bir süre belirli yerlerden bedelsiz atık toplama faaliyetidir. Söz konusu atıkların bedelsiz toplanması ve bedellerinin nasıl belirlenmesi gerektiği ise ayrı bir makale konusudur.

Hazine ve Maliye Bakanlığı başka bir görüşünde ise;

“Ambalaj atıklarının evsel atıklardan ayrı toplanması işinin ihale edilmesi sonucu tarafınızca ödenecek olan sözleşme bedeli, 3065 sayılı Kanun’un 1/3-d maddesine göre KDV’ye tabi olacaktır.” 3 ifadelerine yer vermiştir.

Yapılan iş, Gelir Vergisi Kanunu’nun 4 70’inci maddesinde belirtilen imtiyaz hakkının devri kapsamında değerlendirilmelidir. İmtiyaz hakkının devri kiralama işlemi olarak KDV Kanunu’nda karşılık görmektedir.

Nitekim KDV Kanunu’nun yukarıda sayılan maddelerinde, 1/3-f mi, yoksa 1/3-d maddesine göre mi olacağı konusunda mali idare de farklı kanun maddelerini öne sürse de, kesin olarak anlayacağımız verilen tüm görüşlerde olayın KDV’ye tabii olduğudur.

III- SONUÇ

Yukarıda kanuni dayanakları anlatıldığı gibi, TAT firmalarının belediyelere ödedikleri ihale bedellerinin KDV’leri, muhasebe defterlerine indirilecek KDV olarak yazılabilir. İhale bedellerini KDV’siz olarak işleyen TAT firmalarının; belediyelerden, ödedikleri ihale bedellerinin KDV tutarlarını gösteren belge alarak defter kayıtlarında (2020 yılı için) düzeltme yapmaları faydalarına olacaktır.

Belediye tarafından verilen belgelerde mutlak olarak KDV tutarı ayrıca gösterilmelidir. Nitekim KDV Kanunu’nun 34’üncü maddesinde, KDV “alış faturası veya benzeri vesikalar … üzerinden ayrıca gösterilmek şartı ile indirilebilir” ifadeleri yer almaktadır. Bu bilgi de göz önünde bulundurulmalıdır.