Çevreci Komşu Kart 5 Milyar Dolar Kazandırabilir

Antalya Muratpaşa Belediyesi’nin Çevreci Komşu Kart projesi, ambalaj atıklarının geri dönüşümüyle Türkiye ekonomisi için yıllık 5 milyar dolar kazanç sağlayacak bir geleceği vadediyor.

Muratpaşa, 510 bini aşkın nüfusu, sahip olduğu iş ve alışveriş merkezleri, kafe ve restoranları, kamu kurum kuruluşları, hastaneleri, 5 yıldızlı otelleri, kent parkları, tarihi ve turistik noktalarıyla Antalya’nın kalbi, kent yaşamının merkezi.

Bir yılda yaklaşık 180 bin ton, başka bir ifadeyle 9 bin tır dolusu atığın çıktığı bu mega ilçe, Belediye Başkanı Ümit Uysal’ın başlattığı projelerle, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan himayesinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca yürütülen Sıfır Atık programı kapsamında Antalya’nın ilk “Sıfır Atık” belgeli ilçesi oldu.

Muratpaşa’yı adım adım sıfır atık üreten bir kent olmaya doğru götüren süreç Nisan 2016’da başladı. Başkan Uysal’ın tüm ayrıntılarıyla üzerinde çalıştığı Çevreci Komşu Kart projesi, pilot olarak seçilen iki mahallede başladı. Atma-Biriktir-Kazanalım sloganıyla hayata geçirilen Türkiye’nin ilk ödüllü geri dönüşüm projesinde cam, kağıt, plastik, metal gibi nitelikli evsel atıkları atmayıp biriktiren ve belirlenen gün ve saatte sokağından geçen Çevreci Komşu Kart ekiplerine teslim eden Muratpaşa sakinleri, anlaşmalı marketlerde, fırınlar- da, sinema salonlarında harcayabilecekleri, isterlerse eğitim bursu olarak bağışlayabilecekleri puanlar kazandı. Proje, iki mahalledeki başarısının ardından kısa sürede tüm ilçede uygulamaya alındı.

Projeyle Nisan 2016’dan Aralık 2020’ye kadar geçen sürede 15 milyon 543 bin 241 kilogram nitelikli atık evlerden toplandı.Toplanan bu atıklar karşılığında 4 milyon 959 bin 425 milyon lira karşılığı puan kartlara yüklendi.

Çevreci Komşu Kart’la, Muratpaşa Belediyesi ev ekonomileri için bugüne kadar hiç var olmayan bir kaynak yaratırken kesilmekten kurtardığı ağaçlarla doğayı korudu, nitelikli atıkların kayıpsız geri dönüşümünü sağlayarak ekonomik değer yarattı. Çevreci Komşu Kart, 5 yıla yaklaşan sürede 125 bin 396 ağacı kesilmekten kurtardı. 87 milyon 725 bin 336 kilovat elektrik, 39 kilogram demir ve 145 bin 361 litre benzin tasarrufu sağladı. Bununla birlikte, belediyenin atık toplama maliyetleri de düştü. Muratpaşa Belediyesi’nin proje sayesinde yıllık 12 milyon liralık bir tasarruf etti.

Muratpaşa Belediyesi, yeni yılda ise artık daha teknolojik bir Çevreci Komşu Kart’ı devreye aldı. Tüm kısıtlamaların kalktığı Çevreci Komşu Kart, artık üye iş yeri sınırı olmadan kredi kartı pos cihazı olan her yerde kullanılabiliyor. Yeni kartlarla Muratpaşalılar artık istedikleri marketten alışveriş yapabiliyor, kartlarını online alışverişte kullanabiliyor ve yemek siparişleri gibi tüm ödemelerini yeni kartla yapabiliyor. Ayrıca, Çevreci Komşu Kart’ta biriken puanlar, Antalya’nın şehir içi toplu ulaşım kartına da aktarılabiliyor. Tüm bunlarla birlikte, Çevreci Komşu Kart’la kazanılan puanlar herhangi bir bankamatiklerden nakit para olarak da çekilebiliyor.

Dünyada bir ilk olan bu proje nasıl ortaya çıktı? Tüm Türkiye’de uygulanabilir mi? Avantajları neler? Bu soruları, doğrudan fikir babasına sorduk. Geri- dönüşüm Ekonomisi Dergisi’ni misafir eden Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal ile Çevreci Komşu Kart ile gelen çevreci başarıyı konuştuk.

ÖDÜLLE TOPLAYAN İLK BELEDİYEYİZ. BU PROJE DÜNYA’DA TEK

“Çevreci Komşu Kart, çok temel bir soruna çözüm olarak ortaya çıktı. Atıkların kaynağında ayrıştırılmasını nasıl sağlayacağız? Ambalaj atıklarının geri dönüşümü literatüre girmesi, Sürdürülebilir Kalkınma, Sürdürülebilir Çevre kavramlarının yerel yönetimlerin gündemine girmesi ve takip eden yıllarda yayımlanan yönetmeliklere rağmen Türkiye’de atıkların kaynağında ayrı toplanması iyi niyetli çabaların dışına çok çıkamadı. Atıkların tekmili birden aynı konteyner içine girmesi, soruna daha büyük bir çerçevede baktığımızda sürdürülebilirlik kavramlarını yok eden bir süreci de beraberinde getiriyor.

Bu temel sorunlar üzerine çalışırken, bir ödül sistemi dahilinde cam, kağıt, plastik, metal gibi nitelikli evsel atıkları evlerden toplama fikri ortaya çıktı. Aslında, vatandaşın ödediği bir parayı vatandaşa iade edilmesi gibi de düşünebiliriz. Bir markete girdiğinizde aldığınız ürünün ambalaj maliyetini ödüyorsunuz. Depozito sistemi yoksa maliyeti bilmiyorsunuz ama alıp çöpe attığınız ambalajın parasını da ödüyorsunuz. Çevreci Komşu Kart’la aslında bu ödenen parayı size geri veriyoruz.

Uygulamaya başladığımızda orijinal bir fikir olduğunun da pek farkında değildim. Bu proje dünyada bir ilk. Bütün şehrin atığını ödül sistemiyle toplayan ilk belediye olduğumuzu ilerleyen zamanda öğrendik. Ambalaj atıklarının ödülle toplandığı başka bir yer yok. Öğrencilere okul kantinlerinde hediye veren ya da vergi indirimleri uygulayan belediyeler var. Basit bir fikir ama bizim en karlı, en özgün işlerimizden oldu.

EN AZ 5 MİLYAR DOLAR

Muratpaşa’da başarıyla uygulanan Çevreci Komşu Kart diğer tüm belediyeler- de uygulansa bence en az 5 milyar dolar kazanç sağlar. Bu projeyle birçok ulusal ve uluslararası ödül aldık. Akdeniz Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından geleneksel olarak düzenlenen Çevre Hizmet Ödülü bunlardan biri. Ödül töreninde, ‘Boşuna dağları bayırları kazmayın. Orada çok para çıkmaz. Bizde Çevreci Komşu Kart var. Bunu tüm Türkiye’ye yayalım. Dağlarda kurduğumuz taş ocaklarından çıkacak olandan 100 katı katma değer sağlar. Minimum 5 milyar dolar katkı sağlar.’ demiştim.

SIfIR ATIK PROJESİNİN BAŞLANGIÇ NOKTASIYIZ

Çevreci Komşu Kart, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen Sıfır Atık projesine ciddi katkı sağladı. Biz, Sıfır Atık projesinin başlangıç noktasıyız. Çevreci Komşu Kart sistemini incelemek için birçok belediyeden mühendis geldi. Onlara çeşitli eğitimler verdik. Çok farklı platformlarda bizim projemiz örnek gösterildi. Şişli Belediyesi’nde, Efeslim Kart adıyla İzmir Selçuk Belediyesi’nde bu proje hayata geçirdi. Deneyen belediyelerimiz de oldu. Ama bu projenin başarıya ulaşması için katı bir disiplinle ihtiyaç var. Evlerimiz ne yazık ki, atıkları ayrı toplamak için uygun değil. O nedenle ilan ettiğiniz gün ve saatte o sokakta olup komşularımızın ayrı topladığı atığı almanız gerekiyor. Burada yaşanacak bir aksama bir anda eski sisteme dönülmesine neden oluyor.

HEDEf YÜZDE 50

Çevreci Komşu Kart’ın Aralık 2020 rakamlarına göre, Muratpaşa’da her eve bir kart olmak üzere, 94 bin 197 kart dağıtımı gerçekleştirdik. Nisan ayında 5’inci yılını geride bırakacak projeye 32 bin 607 kart sahibi aile aktif olarak katıldı. Yeni yılla birlikte, artık ‘para kart’ özelliğine kavuşan bir Çevreci Komşu Kart’ımız var. Komşularımız bir kartı is- tediği her yerde, markette, online alışverişte, istediği her yerde kullanabilecek. Şimdi, kullanım oranını yüzde 50 düzeyine çıkarmayı hedefliyoruz.

YÖRÜKLER ZATEN ÇEVRECİDİR

Projenin Muratpaşa’da bu kadar başa- rıyla uygulanmasında bir başka etken de bu topraklara ait Yörük kültürüyle uyumlu olması. Ben de bir Yörük’üm. Yörük çevrecidir. Yaşadığı coğrafyayı, parçası olduğu doğayı korur. Böyle bir kültürden geliyoruz. Ambalaj atıklarının geri dönüşümünü sağlayarak bir ham madde temin ediyorsak Yörük de o göç yollarında sahip olduğu kıt kaynakları en etkin şekilde kullanıyordu. Bu çerçeveden bakınca projenin neden Muratpaşa’da başarılı olduğu daha kolay anlaşılabilir diye düşünüyorum”

ÇEVRECİ KOMŞU KART PROJESİ İLE HEDEfLER TUTTU

Sürdürülebilir bir atık yönetimi ile başta Muratpaşa olmak üzere, çevrenin ve doğal kaynakların korunması, atıkların geri dönüşümü ile enerjiden tasarruf edilmesi mümkün oldu. Sadece hanelerden Çevreci Komşu Kart Projesi ile toplanan kağıt atıklar ile 125.400 adet ağacın kesilmesi önlendi. Su kıtlığının gündeme geldiği bugünlerde 55.400.000 litre su tasarrufu sağlandı.

-Atıkların geri dönüşümü ile ekonomiye kazandırılması konularında bilinç seviyelerinin arttırılarak farkındalık oluşturuldu.

-Ambalaj atıklarının tekrar kullanılması ve geri kazanımı ile ülke ekonomisine büyük oranda katkı sağlandı.

-Var olan uygulamaların ötesine geçip, kurulan organizasyon ile sokak başlarından ambalaj atıkları alındı. Sağlanan organizasyon ile neredeyse firesiz toplama yapıldı. Temizlik İşleri’nin topladı- ğı çöpün hacmi küçüldü. Temizlik İşleri Müdürlüğünce daha az atık taşındığından ilgili müdürlüğünden bütçesinin %10’u kadar kamu kaynaklarında tasarruf sağlandı.

-Çöp konteynerlerine ve çöp depolama alanlarına giden atık miktarında azalma sağlandı. Bu atıkların taşınması ve depolanması işlemleri için daha az miktarda alan ve enerji kullanıldı.

-Ambalaj atıklarının toplanmasına yönelik kurulan organizasyonda iş istihdamı sağlandı.

-Ambalaj atıklarının türlerine göre kaynakta ayrı toplanması sağlanarak ayrış- tırma maliyetleri düşürüldü.

• Etiketler:
• muratpaşa belediyesi
• ümit uysal