GIDALARDA İLERİ DÖNÜŞÜM YAYGINLAŞIYOR

24 Şubat 2025

Çöplüklere giden atık yiyecekler sera gazı emisyonlarının önemli bir parçası. Atılan artıklar bunun yerine yeni yiyeceklere dönüştürülebilir mi? Evet dönüşebiliyor. Üretilen yeni gıdalar raflarda yerini almaya başladı.

ABD’deki çöp sahalarında en sık rastlanan madde, satılmayan veya yenmeyen yiyeceklerdir. Salınan metan, biyolojik çeşitliliğin azalmasına, hava kirleticilerinin artmasına ve toprak bozulmasına neden olmakta. ABD Çevre Koruma Ajansı ve ABD Tarım Bakanlığı, 2030 yılına kadar gıda kaybını ve israfını yarıya indirme hedeflerini özetleyen Gıda Kaybını ve İsrafını Azaltma ve Organikleri Geri Dönüştürme Ulusal Stratejilerini yayınladı. Şimdiye kadarki çabalar gıdaların üretimi ve bertarafına odaklanmış olsa da uluslararası kuruluşlar geri dönüşümden ziyade yeniden kullanmanın daha etkili bir çözüm olabileceği fikrinin farkına varıyor. Şirketler de bunun farkına varmış gibi görünüyor. 2021’de geri dönüştürülmüş gıda ürünleri pazarı 53,7 milyar dolar değerindeydi; 2031’e kadar 97 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.

Avrupa, ABD ve Asya’daki yeni kurulan şirketlerde, kullanılmış gıda ürünleri şu anda ekmek, makarna ve takviyeler şeklinde yeniden üretiliyor. Bunlar, bira üretiminden kaynaklanan 40 milyon tonluk atık tahıldan yapılıyor. Her yıl 54 milyon ton atılan kahve telvesi, un ve enerji barlarına dönüştürülüyor. 

Normalde suyu çıkarılırken çöpe atılan Hindistan cevizinin içi artık kepçeyle çıkarılıp yoğurda dönüştürülüyor. Meyve ve sebze kabukları kurutulmuş atıştırmalıklara ve meyve sularına dönüşüyor. Meyve suyu için ezildiğinde kalan elma posası kullanan Nibs Etc isimli şirket, kraker ve granola üretti. Şu anda geliştirilmekte olan diğer ürünler arasında bisküviler, fırın unları ve puf atıştırmalıkları yer alıyor.  

Estonya’daki AIO isimli şirket, odun talaşından (ülkenin en büyük atık ürünlerinden biri), gıdada kullanılacak yağ üretti. Şirket, kullanılmış tahılda ve çay yapraklarında bulunan bir mikrop kullanarak “şeker veya alkol veya organik asit içeren yan akımların yağlara dönüştürülmesi” için çalışmalar yürütüyor. Şirketin hedefi palm ve Hindistan cevizi yağının alternatifini oluşturmak.

Şu anda geliştirilmekte olan ürünlerin arkasındakilerin çoğu küçük ölçekte faaliyet gösteriyor. Her yıl yayılan 36 milyar metrik tondan fazla sera gazında bir azalma sağlamak için genel olarak ciddi bir adımlar atılabilir.